Dachy z gontów
Gonty (szkudła, szyndla, plasterki drewniane) mają długoletnią historie, osiągającą nie jeden wiek, i nadal są używane i cenione za wyjątkowe właściwości: trwałość, przyjazność dla środowiska, wyjątkowy wygląd, niezawodną ochronę przed niekorzystnymi warunkami pogodowymi. Dzięki głównej swojej zalecie – zdolności do „oddychania”, pod takim pokryciem nie zbiera sie kondensacja. Takie pokrycie nie stwarza hałasu w deszcz, silny wiatr, grad, oraz, co najważniejsze, jest relacją człowiek-przyroda, wspólnością z otaczającym krajobrazem naturalnym.
Gonty(niem. holzschindeln) – to pokrycie dachowe i ścienne, produkowane według starej niemieckiej technologii z cennych gatunków drewna: modrzewia lub dębu. W Litwie wciąż ma zastosowanie drewno osikowe, podczas gdy w innych kraje takie jak Kanada – stosuje sie czerwony cedr kanadyjski, w środkowych Niemczech – buk.
Historia
Wszystkie obszary lądowe cechują się bogatą roślinnością lasów, gonty drewniane są stosowane od osiedlenia tych ziem. Gwoździ w tych czasach nie istniały, dlatego poszczególne płytki były po prostu układane rządami na dachu, mocowane drewnianymi belkami i przyciskane kamieniami. W regionie alpejskim nawet teraz można jeszcze znaleźć dachy pokryte takim sposobem. Gonty są najstarszą formą pokrycia dachów. Ta forma pokrycia (gonty) była produkowana wyłącznie ręcznie. Nawet wtedy, kiedy pojawiły się piły, gonty nadal byli produkowane przez łupanie drewna. Po przecięciu drewna piłą, dużo włókien drewna zostają uszkodzone a przy łupaniu ręcznie masa włókien drewna oddziela się i pozostaje nienaruszona przez całą długość gontu.
Źródła historyczne potwierdzają, że większość dachów domów chłopskich do późnego średniowiecza, pokryte były drewnianą dachówką, gontem. I tylko wtedy, gdy prawa korzystania z gruntów leśnych przeszło do właścicieli ziemskich, i drewno potrzebne dla budowy musiało być kupowane, ilość domów z dachami z drewna spadła. Chociaż i wtedy dla niektórych obszarów, oni pozostawali dominującą formą dachu. Rozwój transportu i przemysłowa produkcja innych materiałów dachowych, stała się poważną przyczyną dla zmniejszania ilości domów z drewnianymi dachami.
Dane techniczne
Zwykle nikt nie zaprzecza, że drewniany dom tworzy unikalny, korzystny dla zdrowia mikroklimat, zachowuje optymalną wilgotność wewnątrz domu. Dokładnie ten sam efekt stwarza i dach z gontów. Wszystkie pokrycia dachowe sprzedawane na rynku mają 5 – 20 lat gwarancji. To nie jest mało, ale można śmiało twierdzić ze pokrycie gontem, bę
dzie służyć 100 lat lub więcej. Urządzając jakościowy dach, zazwyczaj z trzech warstw gontu, grubość powłoki dochodzi do 3 cm i więcej, zapewniając pełną szczelność. W ten sposób, zimą ciepło jest akumulowane w przestrzeni poddasza a same pokrycie będzie służyć sto lub więcej lat bez dodatkowej obsługi. Pozornie krucha powłoka zapewnia niezawodną ochronę przed deszczem, wiatrem, ciepłem i zimnem. W deszczu, dachówka gontów od wilgoci nabrzmiewa i pokrycie szczelnie zwiera sie. Po deszczu, podczas suszenia dachówki trochę wyginają sie, zapewniając jednocześnie przedmuchanie i wysychanie nadmiernej wilgoci. To, że powierzchnia dachu „dyszy” i w czasie montowania powstają szczeliny, występujecie pomiędzy powłoka i konstrukcja dachu, przez które odbywa się wentylacja dachu, co znacznie zwiększa czas życia konstrukcji nośnej i samej powłoki dachu. Dzięki temu w takim domu będzie chłodno latem, ponieważ drewniane pokrycie za bardzo nie nagrzewa się, a zimą, drewniane pokrycie zatrzyma cześć ciepła domu.
Właściwości techniczne modrzewia i drewna dębowego, w których są obecne garbniki (taniny), stwarza, że one stają się szczególnie odporne na działania środowiska. Bud
ując dom nie trzeba zamontować mocnej konstrukcji dachu, co jest szczególnie ważne budując poddasze. Dachówką można montować i przy niskich temperaturach. W niektórych krajach europejskich, rozprzestrzeniła sie dekoracja fasadową gontem. Wpływa na to minimalne koszty utrzymania wykładzin ściennych. Drewniane pokrycia gontem – to element, który przyciąga do siebie wyrok okolicznych, jak również wymagają odpowiednich rozwiązań stylistycznych i architektonicznych. Jest to sposób wyrazu architektonicznego, umożliwiający realizację najbardziej odważnych rozwiązań.
Gatunki drewna
Modrzew (Larix decidua) – to wiecznie zielone drzewo iglaste. Drewno modrzewiowe jest uważana za jedną z najtwardszych wśród drzew iglastych. W tym samym czasie, jest ona elastyczna, dobrze rozszczepia się, żywiczne i wodoodporne drewno. Produkując gont zewnętrzna biel zostaje usunięta. Drewno ma czerwonawo-brązowy odcień. W porównaniu do dębu, mało ustępuje mu w twardości, ale wyprzedza go w odporności. Ponadto szczególny skład żywicy modrzewia powoduje, że z czasem twardość rośnie. Drewno modrzewiowe ma właściwości lecznicze ze względu na obecność przeciwutleniaczy i składników odżywczych biologicznie czynnych. Gon
ty modrzewiowe mogą być przechowywane, chociaż i sto lat i nadal będzie właściwe dla zamontowania. Zalety gontów modrzewiowych opierają się o unikalne właściwości modrzewia:
- wysoka odporność na gnicie, na naruszenia pasożytów i innych szkodników;
- długi czas amortyzacji;
- piękno struktury drewna i jego funkcje dekoracyjne.
Dąb(Quercus robur) – szeroko rozpowszechnione, zielone latem, drzewo liściaste, charakteryzuje się silną, twardą rdzenia. Ciemny brązowy rdzeń otoczony jasnym drewnem bieli, który nie jest wykorzystywany w produkcji gontów. Dzięki dużej ilości fermentujących drewno materiałów jest ono odporne na czynniki zewnętrzne i próchnicę. Warunki pogodowe bardzo powoli wpływają na zużycie drewna. Dąbowa dachówka jest zalecana na dachy, które wymagają wyjątkowej jakości. Dąb ma więcej bieli niż modrzew, co zastrzega zmniejszenie wydajności produkcji gontów, co powoduje wyższe koszty. Jak niedużą wada możno zidentyfikować mniejszy czas życia niż gonty modrzewiowe?